In het vakblad Levende Talen Magazine zijn verschillende artikelen gepubliceerd over het wel of niet geven van grammaticaregels (expliciete of impliciete grammatica) mede in verband met het Europees Referentiekader (ERK).
Met name E. Kwakernaak en G. Westhoff schreven regelmatig over dit onderwerp.

Een korte samenvatting met citaten

In het Europees Referentiekader (ERK) wordt over de rol van grammatica niet veel meer gezegd dan “the student shows a relatively high degree of grammatical control”.
Westhoff zegt dan ook dat het niet goed mogelijk is om bepaalde grammaticale issues aan een bepaald niveau te koppelen. Toch meent hij dat pas vanaf ERK B1 expliciete grammatica nut heeft met deze nuancering: “Naarmate het niveau stijgt van A1 naar A2 naar B1 etc. stijgen de eisen die aan grammaticale correctheid worden gesteld zodat er een afname is van de foutentolerantie. Op een gegeven moment begint het stadium waarin het leren van nieuwe chunks [= uit het hoofd te leren taalbrokken] niet zo heel veel meer toevoegt. Het gebruik van regelkennis begint steeds economischer te worden.”

In tegenstelling tot Westhoff gelooft Kwakernaak “dat de ontvankelijkheid van leerlingen voor grammaticale analyse vanaf het begin aanwezig is”. Hij is dan ook van mening dat het grammaticale verwervingsproces vanaf het begin gestuurd moet worden. “Het “rijpheidsmoment” ligt voor elke structuur weer ergens anders… of je nu je vreemdetalenonderwijs meer of minder communicatief aanpakt, je loopt altijd tegen grammaticale problemen aan”
Kwakernaak stelt dat in de bovenbouw 18% van de tijd besteed zou moeten worden aan grammatica.

Onze conclusie

Onze conclusie uit deze discussie is dat zowel Westhoff als Kwakernaak het nut van expliciete grammaticaregels onderschrijven maar ze verschillen van mening ten aanzien van het tijdstip waarop deze aangeboden zouden moeten worden.
Ons eigen standpunt is dat fouten zoals “he work”, “a apple”, ” I have seen him last week”, “I live here since 2005” of “Usually I am getting up at 7.30” niet gecorrigeerd kunnen worden zonder het geven van een grammaticaregel. Je kunt deze taaluitingen immers niet vergelijken met een ‘chunk’ zoals “Where are you from?”, die als uitdrukking geleerd kan worden zonder een regel te geven. Met Kwakernaak zijn we dan ook van mening dat je al heel snel niet zonder expliciete grammatica kunt. Ons lijkt een goede werkwijze om na enkele jaren de hele basisgrammatica door te nemen en te oefenen, bijvoorbeeld in: 3-4 vmbo, 3-4 havo/vwo. Probleem is echter dat de leerling niet meer beschikt over de boeken van voorafgaande jaren. In dit geval biedt een herhalingsgrammatica uitkomst.

Bronnen
E. Kwakernaak, Grammatica in het vto, Levende Talen, december 1995
E. Kwakernaak, Grammaticaleerlijnen in het vreemdetalenonderwijs, Levende Talen Magazine, oktober 2005
E. Kwakernaak, Wetenschappelijke trends en grammaticaverwerving, Levende Talen Magazine mei 2008
E. Kwakernaak Een goede mix, Leven Talen Magazine december 2008
E. Kwakernaak, Grammatica en chunks”, Levende Talen Magazine, juni 2007
G Westoff, Eigen inhoud eerst: grammaticale regelkennis en het ERK, deel 1, Levende Talen, december 2006
G. Westhoff, Eigen inhoud eerst: grammaticale regelkennis en het ERK, deel 2, Levende Talen Magazine, januari 2007
G. Westhoff, Grammaticale regelkennis en het ERK, deel 3, Levende Talen Magazine, april 2007
G. Westhoff, Grammatica en het ERK, Levende Talen Magazine, juni 2007